بررسی وضعیت مزیت رقابتی صنعت پتزوشیمی کشور در الحاق به سازمان تجارت جهانی (wto)با استفاده از مدل الماس مایکل پورتر

ایران درتاریخ 5/3/1384 به عنوان عضو ناظر به عضویت سازمان تجارت جهانی در آمد و اکنون در حال سپری کردن فرایند الحاق به این سازمان قرار دارد. آگاهی از مزیت ها و عدم مزیت های صنایع داخلی، میتواند در پیوستن به فرایند جهانی شدن و شناخت تواناییهای کشورها کمک شایانی کند. از آنجا که ایران به عنوان دومین دارنده ذخایرگاز(ماده اولیه صنعت پتروشیمی) جهان شناخته شده و از نیروی کار تقریباً ارزان تری نسبت به کشورهای رقیب برخوردار است، لذا پرواضح است که ایران از مزیت نسبی در این زمینه برخوردار است. اما بر اساس جدیدترین نظریات تجارت بینالملل برای موفقیت یک کشور در تجارت جهانی نمیتوان تنها به مزیت نسبی بسنده نمود، بلکه صنایع داخلی یک کشور می باید از طریق شناخت وضعیت و ساختار خود و ظرفیت سازی، به خلق مزیت رقابتی پرداخته و با فراهم آوردن بسترهای سرآمدی جهانی و شرایط کارایی رقابتی، حوزه های جدیدی را در تجارت جهانی به خود اختصاص دهند. امروزه با توجه به تغییراتی که در محیط اقتصادی بینالمللی رخ داده، هیچ یک از تئوری ها برای علت تجارت کشورها و دلیل موفقیت کشوری در صنعت خاص و توانایی یک کشور در حفظ موقعیت رقابتی خود در بلندمدت کافی نیست و نیاز به ارائه نظریهای است که بتواند ورای مزیت نسبی، به بیان دلایل رقابتپذیری یک صنعت در سطح جهان بپردازد. این تئوری باید بتواند علت دستیابی کشوری به مزیت رقابتی را در همه ابعاد و با در نظر گرفتن پویایی محیط رقابتی امروز تشریح کند نظریهای که بتواند همه نیازها و شرایط فوق را پاسخگو باشد، مدل "الماس مزیت رقابت ملی" مایکل پورتر است. این مدل به ایجاد بینشی عمیق در بین مدیران، اقتصاددانان و سیاستگذاران برای تنظیم مناسبترین استراتژی به منظور ارتقای موفقیت رقابتی در سطح بینالمللی کمک میکند. مفهوم و پیام اصلی این مدل، چگونگی شکلدهی به محیط اقتصادی کشورها در راستای دستیابی به موفقیتهای جهانی میباشد. این پژوهش به دنبال بررسی وضعیت موجود شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران از نظر مزیت رقابتی در سطح جهانی میباشد و برای این منظور از یکی از بهترین و کارآمدترین مدلهای مزیت رقابتی یعنی مدل الماس ملی رقابتی مایکل پورتر استفاده نموده است، تا ضمن تجزیه و تحلیل رقابتپذیری آن فرصت ها و تهدیدهای احتمالی پیشرو در صورت الحاق ایران به wto را مشخص نماید. نتایج حاصل از این تحقیق، مزیت رقابتی صنعت پتروشیمی کشور در سطح جهانی را نشان نمیدهد؛ یعنی اثرات پیوستن ایران به wto بر صنعت پتروشیمی کشور منفی ارزیابی میشود و شرکت ملی پتروشیمی ایران از مزایای این الحاق سود نخواهد برد. بنابراین، این صنعت با داشتن مزیت نسبی از مزیت رقابتی برخوردار نبوده و قابلیت رقابت پذیری در سطح جهان را ندارد.لذا شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران باید تلاش کند تا با تجدید نظر در برخی از قوانین و مقررات دست و پاگیر، قوانین جاری خود را با قوانین سازمان تجارت جهانی منطبق نماید، و در تعیین ، اجرا و ارزیابی استراتژی های خود دقت نماید.